İzlerken Düşünen Aktifleşen Çocuklar

Çocukların interaktif bir şekilde izledikleri programın içinde yer almaları gelişimleri açısından çok önemli. Fakat maalesef günümüzde çocukları aktif hale geçirecek programlar bir elin parmağını geçmeyecek sayıda. Trt Çocuk’ta bir zamanlar yayınlanan ‘Tilki’ yarışma programı izleyici çocukları aktüel alana taşıyor,  tarihi eserleri sevdiriyor, en önemlisi de izlerken çocukları düşünmeye itiyordu.

İnteraktif programların sayısı artmalı

Bu tarz formatlı programlar çocuk kanallarında daha fazla yer almalı. Neden mi?

1   .      İzleyici çocuklar, metni dinlerken zekasını kullanıyor.

2   .      Bilişsel ve fiziksel yeteneklerini harekete geçiriyor.

3   .      Aktüel alanda keşif yaparak merak duygusunu geliştiriyor.

Tilki’nin bileşenleri şu şekildedir

1   .      Çocukların zekalarını kullanmaları

2   .      Çocukların aktüel alana taşınmaları

.      Çocukların Web’te akmaları

Televizyon Zekayı Geriletiyor mu?

- Bu bir kutu, kutunun içi insan dolu…
Bilin bakalım bu nedir anneciğim, babacığım?

Televizyon günümüzde tartışılmaz bir şekilde etkin bir güce sahip. Bu sihirli kutu, yetişkinleri olduğu gibi çocukları da peşinden çekiyor. Bizler televizyonda yayınlananlara şüphe ile baksak da çocuklarımız gösterilenlere ve söylenenlere olduğu gibi inanma potansiyeline sahip.

Bu yazımda televizyonun insanları aptallaştırdığını savunan İletişim Kuramcısı Neil Postman’ın görüşüne yer vereceğim. Katılıp, katılmamak sizin tercihiniz. Mümkün olduğunca her görüşü, araştırmaları sizinle paylaşmak istiyorum. Benim naçizane görüşümü sorarsanız, sosyoloji okuyan biri olarak sosyolojik durumlarda net çıkarımlar yapmayı doğru bulmuyorum. Hedefim televizyonu çocuklarımıza daha verimli hale dönüştürmek.

               

Postman diyor ki;

Televizyon düşünme yetisini azaltmakta ve zekayı geriletmektedir:

“Bir televizyon programı yayımlanırken, “Bunu düşüneyim”, “Bilmiyorum”, “Neyi kastediyorsunuz?” ya da “Enformasyon kaynağınız nedir?” gibi sorulara hemen hiç izin verilmez.” Postman, 2016: 116

 Bu yorumuyla Postman, televizyonun izleyicileri düşünmemeye ittiğinin altının çizmiştir.  

Çocuklar Dünyayı Keşfediyor

Trt Çocuk’ta yayınlanan ‘Harika Kanatlar’ çizgi filmini üç yaş üstü çocuklar izleyebilir. Çocuklar karakterlerle beraber dünyayı keşfetme imkanı buluyorlar. Dünyanın her yerindeki çocuklara paketlerini tam zamanında ulaştırmak için Jet ve arkadaşları her bölümde farklı maceralara atılıyor.

Orijinal adıyla ‘Super Wings’ ilk yayın hayatına  2014 yılında başladı. Yapımcısı Jung Gil-hoon olan çizgi film TRT Çocuk'un dış yapım programları arasında yer alıyor. Epey bir süredir tekrar yayınlarından sonra nihayet bu sezon yeni bölümleriyle çocukların karşısına çıktı.

Çocuklar İzlerken Dünyayı Keşfediyor

     Harika Kanatları izleyen çocuklar zaman zaman aktif konuma geçip kıtalar arası yolculuğa çıkıyorlar. Alp Dağları’dan, Mısır’a, Japonya’dan Kanada’ya bütün dünyayı uçakların kanadında keşfederek geziyorlar. Çocuklara dünyaya dair farklı yaşam biçimlerini tanıtan Harika Kanatları bu açıdan beğeniyorum.

      Harika Kanatlar yeni kadrosunda beni sevindiren kısmı kulenin kontrolünün genç bir kıza verilmesi. Çizgi filmlerin çoğunda denk geldiğimiz ataerkillik durumundan ana karakterler nasibini alıyor. Harika Kanatlar’ın geçen sezon bölümünde kulenin kontrolü orta yaşlarında Jimbo adında erkek bir karakterin elindeydi.          

 Eğer çocuğunuz Harika Kanatları izliyorsa bu karakter isimlerini ondan duyacaksınız: 
Jett, Dizzy, Donnei, Jerome,Paul         

Yayın Saatleri: H.içi, 18:05 ; H.sonu, 17.55         

7-12 Yaş Çizmeyi Öğreniyorum

Çocuğum televizyon izlerken bir şeyler öğrensin, üretsin diyorsanız ‘Çizmeyi Öğreniyorum’ programıyla tanışabilirsiniz. Minika Çocuk’ta hafta içi her gün 12:30 ve 20:30 da yayınlanan program 7-12 yaşa hitap ediyor. Aynı zamanda okulöncesi yaş grubunun da izleyebileceği bir program. Kalemle farklı desenler, figürler çizmeyi keşfetmek meraklı çocukların dikkatini çekiyor. Eğer çocuğunuz çizim yapmayı seviyorsa bu programı ilgiyle izleyecektir.

   Programın orijinal adı olan ‘Learn the Draw Minis” Amerika Birleşik Devletleri ve Kanada’daki Kidoodle çocuk kanalında yayınlanıyor. Amaç izleyici çocukların çizim pratiklerini arttırmak.

  Çizmeyi Öğreniyorum programında hayvanlar, meslekler ve spor dalları gibi konularda çizimler yapılıyor.  

Özellikle bu tarz keşfetmesini ve merak duygusunu arttıran programlar, çocukların kişisel ve zihinsel gelişimine fayda sağlamaktadır. 

BBC Çocuk Kanalında Neler Var?

BBC’nin çocuk kanalı CBBC bize nazaran daha tecrübeli bir çocuk kanalı. Programlarının içeriğine bakınca bunu daha net görmüş olacaksınız. Bu yazımda devlet destekli olan BBC’nin çocuklara yönelik kanalındaki bir programı ele alacağım.
          

  “Officially Amazing” yani “Resmen Şaşırtıcı” programı 7-12 yaş aralığındaki çocuklara hitap ediyor. Programda ekstrem spor dalları ve farklı alanlarda dünya çapında rekor kırmış kişiler ele alınıyor. Adrenalini yüksek spor dalları çocukların çok ilgisini çekiyor. Programda bazen yüzden fazla çocuk ekstrem sporun yapıldığı alanda seyirci olarak bulunuyor. Sunucu Ben Shires otuzlu yaşlarda enerjik biri, çok doğal ve samimi.

  Programa dair yaklaşık yirmi kadar bölüm izledim. Dünya çapında rekor kırmış her konu da çocuklara uymuyor açıkçası. Göbeğine kağıt yapıştırma rekoru gibi bazı program bölümleri zorlama olmuş. Fakat ekstrem sporları ve domino taşları dizme rekorlarını içeren bölümlerini ben de merakla izledim. Programdaki basit grafikler de “Officiallay Amazing” e ayrı bir renk katmış.

          “BBC Kids’ de yayınlanan program bizi ne ilgilendiriyor?” Der gibisiniz. Dünyayı görüntüleyen Youtube’dan çocuklarınıza bölümlerini izletebilirsiniz. Hem İngilizceleri gelişir, hem de farklı spor dallarını, farklı kültürleri tanımış olurlar. 

Çocuğunuz dergi okuyor mu?

Çocuk kanallarının artmasıyla çeşit çeşit çocuk dergileri de raflarda çoğaldı. Son zamanlarda ortaya çıkanlar yayımlar genelde sevilen çizgi film karakterinin ya da çocuk kanalına ait dergiler oluyor. Lakin bütün bunların yanında çocuklar açısından çok verimli olan ve onları üretkenliğe teşvik eden en kıdemli çocuk dergisi var ki benim vazgeçemediğim türden. TÜBİTAK’ ın çıkarttığı Bilim Ve Çocuk dergisinden bahsediyorum.

Aylık Popüler Bilim Dergisinde çocukları merakını ve üretkenliklerinin arttıracak içerikte konular var:                                                       - Çevre ve hayvanlar alemiyle ilgili dikkat çekici haberler.
-          Mizah yönü ağır basan karikatür köşesi
-          Dünyadaki farklı kültürlerin yaşam biçimleri
-          Bulmaca çözme
-          Bilimsel buluşlar
-          Zeka geliştirici oyunlar
-          Uzay bilimleri
-          Okuyucu köşesi
-          Şimdi örgü zamanı

Alanında uzman kişiler tarafından çıkarılan Bilim ve Çocuk dergisinde kız ve erkek çocukları mutlaka kendilerine göre bir şeyler bulacaklardır.
Çocuklarımıza her ay onların gelişimine katkı sağlayacak bir dergi alma alışkanlığı kazandırırsak ne güzel olur değil mi? Beraber dergiyi alıp incelesek, dergi eklerindeki etkinlikleri yapsak çocuklarımızın zihinsel gelişimine katkısı sağlamış, oyun eşliğinde okumayı da sevdirmiş, onlarla kaliteli vakit geçirmiş oluruz.

Rafadan Tayfa'yı kimler izliyor?

 

TRT Çocuk’ da yayınlanan Rafadan Tayfa çizgi filmi 6_9 ve 9_12 yaş grubuna hitap ediyor. Günde iki kez yayınlanan bu çizgi filmin genelde eski bölümleri dönüyor. Anadolu yakasında bir mahallede yaşayan dört erkek çocuğun yaşamlarını anlatan Rafadan Tayfa’nın, geniş geniş bahçelerin olduğu çizgi filmlere nazaran daha gerçekçi bir içeriği var.

Çizgi filmde takdir ettiğim kısımları: daha gerçeğe yakın bir kurgusunun olması ve apartman ortamında büyüyen çocukların kendilerine bu kozmopolit ortamda oyun alanları üretmeleri.

Karakterler maceraperest ve çok meraklılar. Bir sorunla karşılaştıklarında ise dayanışma içinde kolektif bir şeklide çözümler üretiyorlar.

Gel gelelim “Rafadan Tayfa” da ataerkil bir toplumdan nasibini almışa benziyor. Ana karakterlerin hepsi erkek çocukları ve arada bir iki saniyelik “hadi kızlara da yer verelim” der gibi kız kardeşler sahneye girip çıkıyorlar. O da genelde ‘Abi annem çağırıyor, babam seni soruyor’ replikleriyle gözüküyorlar. Maalesef kültürümüzdeki ataerkillik çocuk programlarında da görünür hale geliyor. Oysa ki izleyici kitlenin büyük bir oranı kız çocuklarına ait fakat konu içerikleri hep erkek çocuklarının gözünden anlatılıyor. Bir grup çocuk üzerinde yaptığım çalışmada bu tarz çizgi film izleyen kız çocuklarının arabaya ya da çizgi filmdeki karakterlerin oynadıkların oyunlara daha ilgi gösterdiklerini gözlemledim. Bu konuyu daha geniş ele almak üzere şimdilik burada yarım bırakalım.